Abraham Wissepolder

Bekleding: Betonzuil, Overlaging met ecotop
Specifieke constructie
Voorland: Schor, Slik
Ruimtegebruik
Jaar: 2011
Locatie: Sint Philipsland
Coördinaten: 51° 37' 40", 4° 6' 44"
Dijktraject: 640 - 657

Het dijkvak Willempolder, Abraham Wissepolder ligt aan de Oosterschelde, op de zuidwesthoek van St. Philipsland en heeft een lengte van ongeveer 1,7km. Het viel onder het beheer van het waterschap Zeeuwse Eilanden, dat nu deel uitmaakt van waterschap Scheldestromen. Het grootste gedeelte van het dijkvak ligt tegen het schor Krabbenkreek.

Bijzonderheden:

De Philipsdam Noord en Willem-, Abraham Wissepolder zijn in aparte ontwerpnota’s uitgewerkt. In de uitvoering zijn ze samengevoegd tot een gezamenlijk project. Dit is opmerkelijk omdat de Philipsdam in beheer en onderhoud is bij Rijkswaterstaat en de Willem-, Abraham Wissepolder bij waterschap Scheldestromen. Dit houdt in dat voor het ene deel de vergunningaanvraag via het waterschap loopt en voor het andere deel via rijkswaterstaat.

[Uitvouwen]

Lessons learned

[Uitvouwen]

Omgevingsmanagement werkprocessen

Landschap

Willem A Wisse nieuwe bekleding en inpassing oude nollen

Het grootste deel van de nieuwe bekleding is in overeenstemming met de landschapsvisie. De bestaande breukstenen kribben aan de noordzijde van het dijktraject zijn van cultuurhistorische waarde. In de nieuwe situatie dienen deze daarom behouden te blijven en te worden ingepast in de nieuwe bekleding van gepenetreerde breuksteen.

Referenties

Voorlopig advies Landschap Oosterschelde, Willempolder, Abraham Wissepolder, Bakker,M., rijkswaterstaat, 26 maart 2009.

Ecologie

In de detailadviezen wordt een inventarisatie weergegeven van de vegetatie op de oude, te vervangen bekledingen, zowel in de getijdezone als hoger op het talud. Op basis hiervan wordt geadviseerd over de nieuw aan te leggen bekledingen. Op deze bekledingen moet zich een vegetatie kunnen ontwikkelen die minimaal gelijkwaardig is als die van voor de dijkverbetering. De detailadviezen zijn weergegeven in de bijlagen bij de ontwerpnota.

Vergunningen

Door het projectbureau is een planbeschrijving opgesteld. Deze is ter inzage gelegd. Op basis van de planbeschrijving wordt een aanmelding gedaan bij de Provincie voor een mer beoordeling. Ook wordt Verzoek tot goedkeuring Waterwet aan de provincie verzonden. De provincie acht een Milieueffectrapport niet noodzakelijk en geeft goedkeuring in het kader van de Waterwet.

Verder wordt de planbeschrijving gebruikt bij de aanvraag van vergunningen in het kader van verschillende wetgeving. In het kader van de Natuurbeschermingswet wordt een Passende beoordeling natuurtoets opgesteld. Op basis hiervan wordt onder voorwaarden goedkeuring verleend. Onder andere wordt ingegaan op de wijze waarop met zeegras moet worden omgegaan dat zich ter plaatse van het werk bevindt. Verder geeft het waterschap aan dat de onderhoudsweg ter plaatse van het schor bij dijkpaal 645 en 657 met een dwarsafsluiting zal worden afgesloten. Deze afsluiting wordt conform de aanvraag van het waterschap in de voorwaarden opgenomen.

In een afwijking van de vergunning wordt aangegeven dat er zich in het schor grote hoeveelheden stenen zijn vrijgekomen, afkomstig van de dijkwerkzaamheden in de jaren '70 van de vorige eeuw. Tijdens de huidige werkzaamheden zijn de vrijgekomen materialen verwerkt of verspreid over het voorland van de dijk en dus over het schor. Deze stenen zitten in de bovenste 60-70 cm van de bodem en dus ook in de toplaag van het schor. Onder de laag met oud dijkmateriaal zit de oude klei van het schor zonder stenig materiaal. Dit vereist een aanpassing van de werkwijze. De nieuwe werkwijze leidt tot een afwijking van de voorschriften van de verleende vergunning, maar leidt niet tot effecten op het schorherstel en geeft zelfs een verbetering van de uitgangssituatie door een afname van de hoeveelheid stenen.

Een andere afwijking van de vergunning is het niet aanbrengen van een schelpenlaag die moest dienen om op een locatie de terugkeer van zeegras te bevorderen. Omdat bleek dat de verstoring niet heeft geleid tot het verdwijnen van het aanwezige zeegras is geconcludeerd dat het aanbrengen van schelpen meer kwaad dan goed zou doen.

Tijdens de ecologische controle van de dijkwerkzaamheden zijn naast bovengenoemde afwijkingen die officieel zijn behandeld nog een paar zaken aangestipt die wellicht nog enige nazorg verdienen. Ter hoogte van het schor waren duidelijk rijsporen aanwezig op de werkstrook. Deze sporen zijn diep genoeg voor stagnerend water. Langs het grootste deel van het schor zijn de sporen duidelijk zichtbaar. Om belasting van de dijk en aanwezige natuurwaarden te voorkomen, is het aan te bevelen om de winter af te wachten. Als na het komend winterseizoen deze sporen nog duidelijk aanwezig zijn is een eenmalige ingreep nodig om de rijsporen uit te vlakken. Om het depot aan de Del Campoweg is een paddenscherm geplaatst om te voorkomen dat de rugstreeppad zich hier vestigt. Tijdens het veldbezoek is waargenomen dat het scherm op verschillende plaatsen plat ligt en dat vegetatie over het scherm heen hangt. Dit dient in voldoende mate gecontroleerd en ook aangepast te worden.

Tijdens de ecologische eindcontrole waren nog geen dwarsafrastering geplaatst, zoals was voorzien en vereist in de vergunning. Het lag in de bedoeling dat dit op korte termijn zou worden uitgevoerd. Bij controle bleek echter dat de aannemer de constructie volgens het contract had uitgevoerd, dat afweek van de omschrijving in de vergunning. Dit is hersteld en door de inspecteur van de afdeling Handhaving Natuur en Milieu van de Provincie Zeeland in orde bevonden.

‘’Lessons Learned’’

In de vergunning van de provincie Zeeland was bepaald dat na afronding van de dijkwerkzaamheden een dwarsafrastering geplaatst moest worden tot op het slik. Er bleek echter een hek geplaatst te zijn, aangevuld met stenen op het talud. Een handhaver van de provincie merkte op dat dit niet overeenkomstig was met de voorschriften in de vergunning. De voorschriften in de vergunning bleken af te wijken van de voorschriften in de contractstukken bij het contract. Het projectbureau had deze beter moeten controleren.

Verder wordt in het kader van een mogelijk benodigde vergunning in het kader van de Flora- en faunawet een Soortenbeschermingstoets opgesteld. In deze soortentoets is geconstateerd dat bij uitvoering van de aangegeven mitigerende maatregelen geen ontheffing behoeft te worden aangevraagd in het kader van de Flora- en faunawet.

Referenties

Schelpen in werkstrook Abraham Wissepolder, Antwerpen,M.van, provincie, 5 oktober 2011.
Vergunning ex artikel 19d Natuurbeschermingswet Willempolder en Abraham Wissepolder, Antwerpen,M.van, provincie, 2 september 2010.
Planbeschrijving Willempolder, Abraham Wissepolder, Berg,M.vd, arcadis, 27 juli 2009.
Goedkeuring art. 5.7 Waterwet Willempolder, Abraham Wissepolder, Besuyen,W., provincie, 15 december 2010.
Verbetering steenbekleding Willempolder, Abraham Wissepolder geen Mer-beoordeling, Besuyen,W., provincie, 15 december 2010.
Afwijking vergunning werkzaamheden Willempolder, Abraham Wissepolder, Derksen,R., waterschap, 14 april 2011.
Dwarsafsluitingen Willempolder, Abraham Wissepolder zijn aangepast n.a.v. bezoek, Derksen,R., waterschap, 24 november 2011.
Stand van zaken afsluiting dijktraject Abraham Wissepolder stenen op glooiing, Derksen,R., waterschap, 14 november 2011.
Ecologische eindoplevering Abraham Wissepolder, Kos, G., Arcadis, 29 september 2011.
Flora en Faunatoets Abraham Wissepolder deelproduct, Kos, G., Arcadis, 21 september 2009.
Passende Beoordeling Abraham Wissepolder deelproduct, Kos, G., Arcadis, 21 september 2009.
Afwijking NB-wet vergunning Willempolder, Abraham Wissepolder (stenen in schorgrond), Kos,G., arcadis, 11 april 2011.
Inspectiebrief NB-wet Willempolder en Abraham Wissepolder dwarsafrastering plaatsen, Meijaard,P., provincie, 2 december 2011.

Communicatie

Om omwonenden en andere belangstellenden te informeren over de werkzaamheden wordt in een brief de nodige informatie verstrekt. In het najaar van 2011 wordt in de door het projectbureau verspreide huis-aan-huiskrant aangestipt dat er op een deel van de buitenberm een rijwielpad is aangelegd. Er is een omgevingsplan opgesteld om er zeker van te zijn dat alle belanghebbenden op de hoogte worden gebracht van de komende werkzaamheden.

Referenties

Huis-aan-huiskrant 2011 najaar, Pelgrim, R., 1 oktober 2011.
Informatie voor omwonenden werkzaamheden Abraham Wissepolder, Pelgrim,R., rijkswaterstaat, 14 februari 2011.
Omgevingsplan Willempolder, Abraham Wissepolder ano, Pelgrim,R., rijkswaterstaat, 3 mei 2010.

[Uitvouwen]

Technisch management werkprocessen

Inventarisatie

Willem A Wisse schor met te herstellen geulen

Willem A Wisse oude bekleding, fixtone, diaboolblokken, vlakke blokken

De boventafel van de Willem-, Abraham Wissepolder was over het gehele traject voorzien van een bekleding van open steenasfalt. De bestaande steenzettingen op de ondertafel van noord naar zuid bestond voornamelijk uit polygoonzuilen, basaltonzuilen met ecotoplaag en basaltzuilen, voor een klein deel uit Haringmanblokken en vlakke blokken. Voor de teen tussen dp640 en dp643 was een kreukelberm van stortsteen aanwezig, en vier korte kribben om de stroming van de voorliggende geul uit de kant te houden.

Toetsing

Willem A Wisse oude bekleding fixtone met schadeplekken

Willem A Wisse oude bekleding met verzakking

Voor de dijkstrekking is de oude toetsing door het waterschap geactualiseerd. Daarna volgde controle en vrijgave voor verbetering door het projectbureau. Later is nog een erratum verschenen waarin de cultuurhistorie nader is belicht.

Conclusie van de toetsing van de bekleding van de Willem-, Abraham Wissepolder is dat het grootste deel van de gezette steenbekleding, alsmede de toplaag van open steenasfalt afgekeurd is. De goedgekeurde delen zijn zo klein dat ze niet in het nieuwe ontwerp kunnen worden gehandhaafd. Het gehele dijkvak moet dus worden verbeterd.

Referenties

Actualisatie toetsing Willempolder, Abraham-Wissepolder, Oude Polder van Sint Philipsland, Sande,H.vd, waterschap, 24 oktober 2007.
Controle en vrijgave toetsing Willempolder, Abraham Wissepolder, Voort,R.vd, rijkswaterstaat, 14 november 2007.

Ontwerp

Willem A Wisse grondonderzoek als voorbereiding nieuw werk

Willem A Wisse oude basalt

Willem A Wisse oude bekleding fixtone, haringmanblokken

De dimensionering van de bekledingen vindt plaats op basis van de ter plaatse geldende randvoorwaarden. Deze worden weergegeven in het detailadvies. Later is nog een vraag gesteld door het projectbureau met betrekking tot mogelijke erosie van het schor.

De in de voorontwerpnotitie beschreven voorkeursvariant wordt getoetst aan de adviezen van de verschillende disciplines. Hierbij zijn enige aandachtspunten aan de orde geweest, die voornamelijk van invloed zijn op natuurwaarden. Zo zijn op het depot rugstreeppadden aangetroffen die middels een paddenscherm moeten worden geweerd. Ook is een Bijenorchis waargenomen ter plaatse van de aan te brengen tijdelijke dijkovergang. Eventueel kan deze tijdelijk worden verplaatst.

In het kwartet overleg komen de mitigerende maatregelen aan de orde, zoals die verwoord zijn in de Passende beoordeling en de Soortenbeschermingstoets.

In het ontwerp is gekozen voor een ondertafel van betonzuilen en een kleiner deel overlaging met gepenetreerde breuksteen, afgestrooid met lavasteen, de boventafel bestaat uit betonzuilen. Op de buitenberm wordt een nieuwe onderhoudsstrook aangelegd. Voor een klein deel wordt deze toegankelijk gemaakt voor fietsers. In het overige deel wordt open steenasfalt afgestrooid met grond.

Referenties

Beantwoording vraag Detailadvies Willempolder, Abraham Wissepolder, Arnold,E., rijkswaterstaat, 11 november 2009.
Detailadvies Willempolder en Abraham Wissepolder, Arnold,E., rijkswaterstaat, 11 januari 2008.
Ontwerpnota Willempolder, Abraham Wissepolder, Kaslander,K., rijkswaterstaat, 22 april 2009.
Verslag voorontwerpoverleg Willempolder en Abraham Wissepolder, Kaslander,K., rijkswaterstaat, 12 februari 2009.
Verslag kwartet overleg 10 september 2009 Willempolder en Abraham Wissepolder, Kos,G., arcadis, 27 april 2009.

Revisietoetsing en overdracht

Na afloop van het werk is het dijkvak door het waterschap getoetst. Na controle door het projectbureau is de Willem- en Abraham Wissepolder overgedragen aan het waterschap.

Referenties

Controle revisietoetsing Willem- en Abraham Wissepolder, Bosters,R., rijkswaterstaat, 13 oktober 2014.
revisietekeningen Willem-, Abraham Wissepolder en Philipsdam Noord, Bosters,R., rijkswaterstaat, 19 augustus 2013.
Rapportage toetsing bekleding Willem- en Abraham Wissepolder, Derksen,R., waterschap, 21 augustus 2014.

[Uitvouwen]

Contractmanagement werkprocessen

Contract

Philipsdam Noord werkzaamheden nabij sluis

Willem A Wisse aansluiting met naastliggende bekleding

Tijdens de uitvoering zijn er altijd onvoorziene omstandigheden die het nodig maken dat wordt afgeweken van het bestek. Deze wijzigingen worden door de aannemer vastgelegd in afwijkingsrapporten. Na goedkeuring van de directie wordt een vaststellingsovereenkomst opgesteld de kosten van meer- en minderwerk worden benoemd. Hierna kan de aannemer een rekening indienen. Het ging hier voornamelijk om kleitransport en herstel werkzaamheden aan een deel van het onderhoudspad. Dat was gemaakt met hydraulisch steenpuin. Bij regenval is dit verweekt waardoor spoorvorming is opgetreden. Verder heeft de aannemer verzocht om compensatie van de gestegen brandstof- en asfaltprijzen. De directie meldt dat RWS landelijk geen regeling heeft getroffen met Bouwend Nederland waardoor de aannemer geen positief antwoord kan verwachten.

Uitvoering

Philipsdam te herplaatsen blokken

Philipsdam Noord breuksteen deels ingegoten

Willem A Wisse aanleg nieuwe zuilen bekleding en herstel schor

Ruim voordat de werkzaamheden plaatsvinden, is er een overleg over het dijkvak Philipsdam noord met de beheerder en de vaste aannemer voor de onderhoudswerkzaamheden. Aan de arbeidsinspectie wordt melding gemaakt van de dijkverbeteringswerken. Aan de Inspectie Verkeer en Waterstaat worden eveneens meldingen verzonden. Deze meldingen hebben betrekking op de toepassing van schone grond bij werken aan de glooiing van de zeewering aan de Philipsdam.

Tijdens de project startup komt de procedure met betrekking tot de kwaliteitsborging aan de orde waarbij de aannemer verantwoordelijk is voor het borgen van zijn kwaliteit. De opdrachtnemer heeft ondervonden meer tijd kwijt te zijn doordat de opdrachtgever systeem gerichte contractbeheersing gaat toepassen.

In de tweede bouwvergadering is de projectecoloog aanwezig. Deze geeft een toelichting op de Natuurbeschermingswet en Flora/Fauna wet. Hij geeft aan dat de aannemer de betreffende vergunningen ten allen tijde op verzoek moet kunnen vertonen. Verder wordt aandacht gevraagd voor het zeegras en de bestaande kreekjes in het schor, voornamelijk in het gebied van de Abraham Wisse polder en de Willemspolder, die weer in oorspronkelijke staat terug moeten worden gebracht. Tevens wijst de ecoloog op het aan te brengen paddenscherm op depot Del Campo. Het natuurgebied t.p.v. loslocatie Philipsdam Noord moet vrij blijven i.v.rn. broedende vogels. Dit gebied moet afgezet worden met lint.

Tijdens de bouwvergaderingen worden enige zaken aan de orde gesteld die niet geheel naar wens verlopen. Bij het opnemen van oude blokken treedt bovenmatige schade op zodat er minder blokken zijn om te hergebruiken. Verder heeft de aannemer een extra dijkovergang aangelegd zonder hier overleg over te hebben gepleegd. Ook is buiten de afgesproken werktijden gewerkt zonder overleg, hierover is een klacht van een omwonende ontvangen. Omdat dit reeds eerder is voorgevallen is hiervoor een korting opgelegd.